Στον ελληνικό χώρο και κυρίως στα κυκλαδίτικα νησιά, η πρακτική της ξερολιθιάς χρησιμοποιήθηκε ευρέως σε γέφυρες, στοές, κτίρια και έργα τέχνης, καθώς και στο στήριγμα των αναβαθμίδων, ως φράκτες, που σκοπό είχαν να κάνουν την γη καλλιεργήσιμη και εύφορη. Ένα από τα νησιά στα οποία συναντούμε την τέχνη της ξερολιθιάς είναι και η Σίφνος. Xωρίς τις ξερολιθιές της Σίφνου, η εικόνα του νησιού δεν θα ήταν σίγουρα αυτή που είναι σήμερα!
Η ξερολιθιά αποτελεί ένα είδος τοιχοποιίας με πέτρες ακανόνιστου σχήματος χωρίς κανένα άλλο συνδετικό υλικό για να τις συγκρατήσει. Ως τεχνική συναντάται σε όλο τον κόσμο, από τα Κυκλώπεια τείχη των Μυκηνών έως το Μάτσου Πίτσου των Ίνκας στο Περού. Το γεγονός πως χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα επιβεβαιώνει την τέχνη της ξερολιθιάς ως σύμβολο συγκρότησης της σχέσης μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος. Ο ρόλος ύπαρξής τους ήταν πάντοτε πρακτικός. Συνέβαλλε σημαντικά σε αγροτικές εργασίες. Διευκόλυνε σημαντικά την καθημερινότητα του ανθρώπου, συμβάλλοντας στη διαχείριση του διαθέσιμου νερού και γενικότερα, στην διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Για τους λόγους αυτούς, η τέχνη της Ξερολιθιάς εγγράφηκε το 2015 στο «Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς» και το 2018 στον «Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας» της UNESCO.
.
ΑΝΑΒΑΘΜΙΔΕΣ ΚΑΙ ΞΕΡΟΛΙΘΙΕΣ
Οι ξερολιθιές της Σίφνου στηρίζουν αιώνες τώρα, τις αναβαθμίδες ή αλλιώς πεζούλες . Μετατρέπουν τα επικλινή εδάφη σε επίπεδα, ώστε να δημιουργούνται καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Οι ντόπιοι καλλιεργούσαν στις εκτάσεις αυτές σιτάρι, όσπρια, ελιές, αμπέλια και πολλά άλλα κηπευτικά είδη. Χωρίς αυτές, θα ήταν αδύνατο να στηρίξουν οι νησιώτες την δική τους παραγωγή και φυσικά την ίδια τους τη σίτιση!
Επιπλέον, η πρακτική αυτή συντελεί στο να συγκρατείται το νερό της βροχής στις εκτάσεις όπου χρησιμοποιείται, παρέχοντας ταυτόχρονα δυο οφέλη. Αφενός, καθιστά το άγονο και άνυδρο έδαφος του νησιού εύφορο συγκρατώντας την υγρασία. Αφετέρου, το προστατεύει από την διάβρωση, καθώς και από καθιζήσεις και υποχωρήσεις.
Αν και τόσο χρήσιμη, η πρακτική αυτή έχει αρχίσει δυστυχώς να φθίνει όχι μόνο στην Σίφνο αλλά και στα υπόλοιπα νησιά. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της οικοδόμησης, της ανεξέλεγκτης βόσκησης, αλλά και τη εγκατάλειψης της παράδοσης από τους νεότερους. Φωτεινή ελπίδα βέβαια αποτελεί το γεγονός πως προστατεύεται από την UNESCO ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά. Αυτό βέβαια δεν αρκεί. Αυτό που έχει πραγματική σημασία είναι να μην εγκαταλειφθεί παντελώς ως τέχνη από τους ντόπιους, γεωργούς, κτηνοτρόφους και τεχνίτες. Δεν αποτελεί απλά κατάλοιπο, αλλά μια τεχνική με βαρύνουσα και πολυδιάστατη σημασία για το νησί.
